In deze museumstof willen we nogmaals ingaan op de tentoonstelling ‘Wereldoorlog in de West’, die momenteel te bezichtigen is in de dependance van de Stichting Surinaams Museum aan de Commewijnestraat. Allereerst is een rectificatie op zijn plaats. Van een familielid van Harry Frederik Voss kregen we de opmerking dat Voss met twee maal s aan het einde geschreven moet worden. Helaas was het slechts met een s vermeld in de bron en hebben we deze fout overgenomen. Bij deze dus zijn juiste naam.

Naast Voss is er in de tentoonstelling ook veel aandacht voor Wim Bosch Verschuur. De reden hiervoor is, dat hij in Suriname een erg prominente figuur was tijdens de Tweede Wereldoorlog. En een tweede reden is, dat in 2004 de pleegzoon van Bos Verschuur, Ben Kletter, het archief van zijn pleegvader aan het museum heeft geschonken. Deze doos is volgepakt met mappen, die elk een bepaalde periode uit het leven van Bos Verschuur beslaat. Natuurlijk hebben we voor deze tentoonstelling specifiek gekeken naar de stukken die betrekking hebben op de jaren 1940-1945. Dit is nogal een gevarieerde collectie, want behalve zijn eigen correspondentie met diverse min of meer bekende mensen uit de Surinaamse samenleving, bewaarde Bos ook allerlei stukken die met zijn activiteiten te maken hadden.

Wim Bos Verschuur is in 1904 geboren te Paramaribo en aldaar overleden in 1985. Tijdens zijn lange leven heeft hij heel wat opmerkelijke handelingen gepleegd en turbulente tijden meegemaakt. Naast zijn werk als tekenleraar, is hij ook lange tijd Statenlid geweest. Veel mensen denken, als ze zijn naam horen, vooral aan het feit dat hij tijdens de Tweede wereldoorlog is geïnterneerd. Hij stond altijd op de bres voor de arme bevolking en was een groot voorstander van een vakbeweging. Hiertoe schreef hij heel wat brieven en drukte heel wat pamfletten om de arbeiders te mobiliseren.

De door Bos Verschuur verzamelde zandvlooien

Na zijn aantreden als gouverneur in 1933, geraakte Kielstra al snel in conflict met Bos Verschuur, omdat deze van mening was dat Kielstra de Aziatische bevolking zou voortrekken. Er zijn tal van momenten van confrontatie geweest. Het hoogtepunt was een filmvoorstelling waarbij Kielstra aanwezig was. De bevolking stond niet op tijdens het spelen van het Nederlands volkslied bij zijn binnenkomst. Dit greep Bos Verschuur zo aan dat hij op 23 juli 1943 een brief schreef aan Koningin Wilhelmina om haar te verzoeken de gouverneur uit zijn functie te ontheffen. In de brief lezen we onder meer: ‘De aanhankelykheid tot het Vorstenhuis wordt op het spel gesteld! De anti-Nederlandsche stemming groeit helaas met den dag!’ Op 29 juli haalt Hoofdinspecteur Ensberg Bos Verschuur op om hem op het politiebureau te verhoren. De dag erna wordt hij geïnterneerd, aan de Copieweg. Dit betekent een breuk tussen gouverneur Kielstra en de Koloniale Staten van Suriname. Bos Verschuur werd steeds populairder maar de gouverneur moest uiteindelijk op 28 december 1943 Suriname verlaten. In mei 1944 wordt Bos Verschuur weer vrijgelaten. Over de aanloop tot de gebeurtenissen rondom zijn internering zijn in de collectie van de Stichting Surinaams Museum stukken te zien, waaronder ook de brief aan de koningin, vakbondspamfletten (in 3 Surinaamse talen!), afschriften van redevoeringen, foto’s en nog veel meer.

Opmerkelijk is, dat Wim Bos Verschuur zijn gevoel voor humor nooit verloor. In het kamp aan de Copieweg ving hij op een bepaalde dag (6 november 1943) sika’s, zandvlooien. Deze plakte hij op een papiertje, met de kop: ‘Kabinetstuk interneeringskamp’. Van uur tot uur hield hij zijn vangst bij.

Bronnen:

– Hans Breeveld, Baas in eigen huis (Paramaribo Uitgeverij Djinipi 2004)

– Het archief van Wim Bos Verschuur, collectie Stichting Surinaams Museum