Museumstof 66: A bon fu frigiti

Museumstof 65: Wie wat bewaart, heeft wat – 3
september 20, 2004
Museumstof 67: Kruderi. Hommage aan Erwin de Vries
december 13, 2004
Show all

Museumstof 66: A bon fu frigiti

Al enkele maanden hangt er dagelijks op fort Zeelandia een grote foto vanaf de omloop boven de poort langs de railing naar beneden. Hierop staat een meisje afgebeeld. Een foto die ook te zien is in de expositie “A Bon fu Frigiti” oftewel “Tree of Forgetfulness”. We willen in deze aflevering van Museumstof aandacht vragen voor deze prachtige fototentoonstelling, omdat deze nog slechts een weekje te bezichtigen zal zijn. De foto’s zijn gemaakt door Hans Samsom en Laura Samsom Rous, een echtpaar dat Suriname in 1968 voor het eerst bezocht omdat familie hier woont. Reeds toen hebben ze prachtige portretten gemaakt, onder andere in Tutubuku (Nieuw Aurora) in het binnenland. Vele jaren later en na bezoeken aan Afrika besloten ze een fotoboek te maken over de ‘Gouden Driehoek’, de handelsroute die Europa zoveel heeft opgebracht en die Afrika zoveel heeft gekost. Vanuit de Europese havensteden vertrokken grote schepen met ruilartikelen, die op de Afrikaanse kust werden geruild tegen slaven die over de Atlantische oceaan werden weggevoerd. Zo’n 11 miljoen mensen zijn zo naar de Amerika’s verscheept. Daar werden ze als handelswaar verkocht. De schepen voeren terug naar Europa, volgeladen met suiker en koffie.

Oma Jaja, die bij de opening van de fototentoonstelling aanwezig was in Fort Zeelandia en zoals ze staat afgebeeld in het boek.

De titel van het boek “Tree of Forgetfulness” is gekozen vanwege het onherroepelijke vertrek uit Afrika. In het dorp Zoungbodji, waar de koning van Abomey zetelde, stond “De Boom van de Terugkomst”, waar de slaven driemaal omheen moesten lopen. Men zei: “we hebben jullie lichamen verkocht, maar niet jullie ziel. Na de dood zal de geest over zee terugkeren naar jullie voorouders en goden”. Dit element zien we trouwens vaker terugkeren in de Afro-Amerikaanse literatuur. Het echtpaar Samsom heeft het onverbrekelijke tussen de drie elementen van de handelsdriehoek vastgelegd in foto’s. Hier hebben ze twee technieken voor gekozen: portretten van mensen, waarop duidelijk de overeenkomsten, maar ook de verschillen te zien zijn. Deze portretten zijn gemaakt door Laura, die er een prachtige helderheid in heeft gelegd. Hans heeft de panoramafoto’s gemaakt: dorpen en landschappen genomen met een groothoeklens, waardoor je een enorm gevoel van ruimte krijgt. De teksten bij de foto’s zijn spaarzaam, slechts bedoeld om ze in een groter kader te plaatsen door te vermelden waar ze zijn gemaakt. De onderschriften zijn in vier talen aangebracht: respectievelijk Engels, Nederlands, Frans en Sranan Tongo. Dit vergemakkelijkt het internationale bereik van deze foto’s, die zelf ook over de grenzen heen gaan. Het boek Tree of Forgetfulness is verkrijgbaar in de museumwinkel. En voor wie de foto’s wil zien is er nog tot en met zondag 12 december de gelegenheid.

Bron: L. Samsom Rous, H. Samsom, Tree of forgetfulness (Amsterdam Kit Publishers 2003)